Son günlerde haberlerde sıkça dinlediğimiz/izlediğimiz, birbirlerini hiç tanımayan insanların, sudan sebeplerle çıkardıkları münakaşaların ardından gelen kavga sonucunda yumruklaşmalar, en acısı ve en kötüsü, birdenbire gözünü kırpmadan işlenen cinayetler. İki kardeşin münakaşası sonucu, ablanın kardeşini öldürüp bir ay sandık da saklaması, rahatlıkla ortalıkta dolaşması, tv kanallarına çıkıp sözde! Ağlayarak kardeşim kayboldu diyerek sakin davranması. Normal bir insanın yapamayacağı olaylardır.

Bu ve bunun gibi olaylarda, adı geçenlerin psikolojik sorunları olduğu, psikolojik bozuklukların çocukluk yaşlarda başladığı psikiyatriler tarafından belirtilmektedir. Psikiyatriler, Psikolojisi bozulup depresyona giren insanların geçmişinde(genelde Çocukluk yılları) yaşadığı olaylardan yola çıkarak tedavi uygulamaktadırlar.

Her çocuk inatçıdır.

Bu yüzden çocuklar, anne babalarına en zor şartları yaşatırlar.

İnatçılık diye adını koyduğumuz şeyin gerçekte bir benlik inşası olduğunu, çocuğun kendi yapabileceklerinin sınırlarını keşfetmesine imkân sağladığını bilmediği için, ebeveynler meseleyi bir disiplin sorunu olarak görüp, Onların isteklerine ve tercihlerine saygı duymamaktadır.(Çocukların istekleri yanlış ve kabullenemez de olabilir).

Onların isteklerine karşı çıkan Ebeveyn, çocuğuyla ilişkisini güç mücadelesine dönüştürmeye çalışır. Dahası başka çocuklarla da kıyaslama yaparak, Çocuğun kendi standartları yerine, başkalarının standartlarında yaşamaya zorlamaya çalışırlar. Bu durumlar ise içinden çıkılmaz bir hal alır. Ebeveyn olarak bundan sakınmak gerekir. Çünkü çocuğun iç dünyasında derin çöküntülere sebep olur.

Çocuklar,bazen büyükleriyle tartışmaya girerler. Büyüklerin isteklerine ve kurallarına uymaya çoğu zaman etkin bir biçimde karşı gelirler. Çoğu zaman isteyerek başkalarını kızdıran hareketlerde bulunurlar. Kendi yaramazlıkları için çoğu zaman başkalarını suçlarlar. Çoğu zaman alıngandırlar. Çabuk darılırlar, başkalarınca kolay kızdırılırlar. Çoğu zaman içerlemiş kızgın ve güceniktirler. Kincidirler ve intikam almak isterler.

Ve…..Zaman çocuÄŸun inat ettiÄŸi noktada durmuÅŸtur.

Kendi özgür iradesiyle hareket etmesine izin verilmediğini düşünen çocuklar engellendiğini hisseder. İleriki yıllarda, baskı altında yetişen çocuklarda şahsiyet gelişiminde sorunlar yaşanır.

İstekler konusuna, ebeveyn tarafından geniş bir perspektif içinde bakılabilirse, çocukların istekleri ile ilgili sorunlara daha sağlıklı ve dengeli çözümler üretme fırsatı oluşacaktır. Ebeveynler Soğukkanlı davranarak çocuğun ruh halini anlamaya çalışmalıdır. Çocuklara; saygısızca karşılık vermenin, ne anlama geldiğini açıkça sormak gerekir. Bu davranışının nedenini açıklamasını çocuktan istemek doğaldır.

Sakin, tutarlı ve işbirlikçi bir tutum sergileyen ebeveyn, çocuğunda giderek sakin ve işbirlikçi olacağını görecektir. Çocuklar yanlışı doğruyu öğreneceklerdir. Sorunlarını, ebeveynlere güvenerek rahatlıkla anlatacaktır.

Muharrem Hançerli

Çocuğunuzun satın aldığınız oyuncaktan en üst düzeyde yarar sağlayabilmesi yani etkili bir şekilde kullanabilmesi için bazı noktalara dikkat etmeniz gereklidir.

· Bir seferde birden fazla oyuncağı çocuğa vermeyin. Birkaç yeni oyuncağı aynı anda çocuğunuza gösterirseniz hepsiyle biraz ilgilenip çok hızlı tüketebilir. Böyle olduğunda oyuncaktan beklenen yarar sağlanamaz. Birkaç oyuncağı aynı anda almış olsanız bile, değişik zamanlarda birer birer çocuğunuza sunun. Çok daha zevkle ve uzun süreli oynadığını göreceksiniz.

· Tüm oyuncaklarını açıkta ve kullanımda tutmayın. Oyuncakları oyuncak sepeti, sandık ya da dolap gibi yerlerde durmalıdır. Kendi tercih ettiği birkaç oyuncağı açıkta durabilir. Oyuncağı sepetten çıkarıp oynamasını ve tekrar kaldırmasını sağlayın. Bu şekilde çocuk, oyuncaklarına karşı daha ilgili olacaktır. Bunun yanı sıra son zamanlarda pek tercih etmediği oyuncaklarını bir süre kullanımdan kaldırabilirsiniz. Oyuncağı bir süre sonra tekrar çıkardığınızda ilk kez görüyormuş gibi zevkle oynayacaktır.

· Kırılan, bozulan, yıpranan oyuncaklarını tamir edin, tamir edilmeyecek durumda olanları atın.

· Yeni aldığınız bir oyuncağı çocuğunuza sunarken özellikle alışık olmadığı tarzdaki oyuncaksa öncelikle oyuncağı tanıtın. Nasıl kullanıldığını, varsa parçalarını tanıtın. Eğitici türden bir oyuncaksa çocuğunuzun gelişim düzeyine göre oyuncakta, parçalarında ve oynanışında uyarlamalar yapın.

· Oyuncağı tanıttıktan sonra kendi başına oynayabilen çocuğunuza sık sık müdahale etmeniz onu rahatsız edebilir. Bırakın kendisi oynasın. Ama bu çocuğunuzla oyun oynamayın anlamına gelmemektedir.Çocuğunuz ve siz arzu ettiğinizde elbette birlikte oyun oynayabilirsiniz.

Uykuya geçmek veya sakinleşmek isteyen bebeğe yavaş tempolu ve enstrümantal müzikleri (Mozart Twinkle twinkle v.s.). Uyandıktan sonra ise hızlı tempolu ve sözlü müzikler (çocuk şarkıları,Mozart küçük bir gece müziği v.s.) dinletebilirsiniz.

Bebeğinize hamilelik sırasında ve doğumdan sonra da her zaman şarkı söyleyebilirsiniz. Sesinizin ne kadar güzel veya kötü olması önemli değil. Annesinin veya babasının sesinden duyacağı herhangi bir melodi bebeğinizi rahatlatacaktır.

Bebekler tekrardan çok hoşlanırlar. Bebeğinize her yatma saatinde söyleyeceğiniz aynı ninni veya her yemek vaktinde mırıldandığınız aynı melodi, onun belli bir süre sonra yemek veya uyku zamanının geldiğini hissetmesine sebep olacaktır.Bir yaşını dolduran bebekler artık duydukları melodiye dans edercesine ritmik hareketlerle eşlik edebilirler. Müzik seçimini yaparken klasik müzik veya çocuk şarkılarını tercih ediniz.

Bebeğinizin hoşuna gidecek bir şarkı bulun ve ona söyleyin. Söylerkende şarkının ritmine göre onu kucağınızda sallayın yada dizlerinize oturtup zıplatın. Birkaç kez bunu tekrar ettiğinizde artık bebeğiniz bu şarkıyı duyduğunda şarkının ritmine göre dansını gösterecektir.

Bas ( kalın ) ve sabit sesler bebeklerin gevşemelerine ve sakinleşmelerine yardımcı olur. Elektrikli süpürge makinesini , çamaşır makinesini bebeğinizin yanında çalıştırmaktan çekinmeyin. Arabada giderken bebeklerin nekadar sessiz sakin ve uykulu olduklarını hatırlarsanız evdeki küçük makinelerinde bebeğinizi rahatsız etmediğini farkedebilirsiniz.

Bebeğinize hamilelik sırasında ve doğumdan sonra bir melodiyi mırıldanarak sizi sesinizden tanımasını sağlayabilirsiniz. Sizden duyacağı herhangi bir melodi bebeğinizi rahatlatacaktır. Bebekler tekrardan çok hoşlanırlar. Bebeğinize her yatma saatinde söyleyeceğiniz aynı ninni onun belli bir süre sonra uyku zamanının geldiğini anlamasına sebep olacaktır.

Bebeğinize şarkı söylerken basit hareketler yaptırıp onun el, kol ve göz koordinasyonunu da geliştirebilirsiniz. Bir şarkı eşliğinde ellerinizi havaya kaldırıp indirerek bebeğin bunu gözleriyle takip etmesini sağlayabilirsiniz. Bunu birkaç defa tekrarlayın, göreceksiniz ki ne kadar çabuk sizi taklit edecektir.

4-6 ay arası bebekler kendi seslerinin farkına vardıkları için artık değişik sesler çıkarmaya başlarlar.Bu beyin gelişiminin de bir parçasıdır. Bunu daha da geliştirmek için bebeğinize farklı şarkılar söyleyerek size, kendi çıkarttığı seslerle eşlik etmesine yardımcı olabilirisniz.

Vurmalı oyuncaklar (davul , tef v.s) , bebeğinizin el-göz koordinasyon gelişimine yardımcı olacaktır.Bebekler; herhangi bir nesneden çıkartabildikleri seslerden çok etkilenirler. Bu şekilde dokunarak (hissederek), görerek ve duyarak üç ayrı duyu organları da uyarılacaktır.

Bir yaşından itibaren çocuklar duydukları ritmleri tekrar etmeye başlarlar.Bu dinledikleri bir müzik ile dans etmek olarak dışa vurulur.Bebeğinize değişik tarzlarda müzikler dinletmeniz ,O’nun ritm duygusunu daha da güçlendirecektir.

Yeni doğan bebekler dogumundan 24 saat sonra seslere tepki verebilir.Bebeginizin kulağının yanında sallayacağınız bir çıngırak, bebeğınızın kafasını o yöne çevirmesini sağlar. Bu kadar küçük yaşta insanlar seslere tepki vermeye başlıyor…

Bebekler değer verildiklerini ve sevildiklerini hissetmek isterler. Kucaklanmak veya yanına sokulmak bebeğin fiziksel, psikolojik ve duygusal olarak rahatlamasını sağlar. Onunla iyi ilişkiler kurabilmek için, bebekler aşina olduğu, inandığı ve güvendiği ilişkilere ihtiyaç duyar. Onun tavırları, davranışları ve inançları çevresindekilerin bireysel farklılık ve benzerlikleri ile şekillenir. Hem bireysel hemde grup içinde güçlü bir kimlik geliştirmek onların bir gruba ait olduklarını hissetmelerine yardımcı olur.

Anne Babalara Yardımcı Olabilecek Pratik Yöntemler:
0-8 Ay : Kucaklama, sarılma, yanına sokulma ve şefkat gösterme ile onun rahatlatılması ve ait olduğunu içtenlikle hissetmesine yardımcı olunabilir.

8-18 Ay :Uykudan kalmak veya uyumaya gitmek gibi evdeki rutinler günlük yaşantıya bir ritim verir. Eve geliş gidişler de veya yuvadan alırken veya bırakırken merhaba ve güle güle demek gibi rutin davranışlar sergilemek de isteyebilirsiniz.

18 Ay-2 Yaş :Bu aylarda aile içindeki rutin işlere ilgi göstermeye başlayacaktır. Anne babalar onları evdeki rutin işlerde (basit günlük işler)kendilerine yardımcı olmaları için cesaretlendirmelidir.

2-3 Yaş : Diğer çocuklar etrafında olmaya başladığı zaman, anne babalar, diğerlerini düşünmeye ve paylaşmaya başlamalarına onları teşvik etmelidir. Oyuncaklarından birinin sorumluluğunu almaya cesaretlendirilebilir.

Ben Duygusunun GeliÅŸimi
Yeni doğan bebekler kendilerinin diğerlerinden farklı olduğunu kolaylıkla ayırt ederler. Büyüdükçede aile, kültür ve çevreden etkilenen bu farklılıklarını geliştirmeye devam ederler. Nelerden hoşlandıkları veya hoşlanmadıkları ve ne yapmak istedikleri hakkında kesin fikirler geliştirirler.

Anne Babalara yardımcı olabilecek pratik yöntemler:
0-8 Ay : Başlangıç olarak en iyi yöntem bebeğinizin hareketlerine ve yüz ifadelerine onu taklit ederek cevap vermektir. İnsan yüzü bebekler için oldukça ilgi çekicidir. Bebeğiniz ve sizin aranızdaki bu tip oyunculuklar gerçekten onun gelişimi için çok değerlidir.

8-18 Ay : Bazı oyunlar deneyin: sırayla burnuna veya ayak parmaklarına dokunmak ve sonra kendinizinkilere dokunmak gibi. Yavaş yavaş o yüzün kendi yüzü olduğunu anlamaya başlar.

18 Ay-2 Yaş : En sevdiği oyuncağını veya emziğini bir yere giderken yanına almasını sağlayın veya izin verin. Bu onun kendini rahat hissetmesini sağlar.

2-3 Yaş : Kendi seçimlerini yapması için ona şans vermeniz çok önemlidir. Hangi oyuncakla oynamak istediği veya nereye gitmek istediği veya ne yemek istediği gibi.

Özgüvenini Geliştiren Çocuk

Bebekler doğumdan itibaren sevildiğini ve güvende olduğunu hissetmeye ihtiyaç duyarlar ve çevresindeki insanların yaptıklarına katılmaktan keyif alırlar. Bağımsız bir birey olmak için, bebekler kendilerine bakan kişilerle olan ilişkilerine güvenme ihtiyacındadırlar. Bu ilişkideki güven duygusu onun kendine güven ve saygı geliştirmesine yardımcı olacaktır.

Anne Babalara yardımcı olabilecek pratik yöntemler:
0-8 Ay : Onu ev sevdiği oyuncağı yanında tutması için teşvik etmek sizin gözetiminizde kendi kendine o oyuncakla oynamasına yardımcı olabilir.

8-18 Ay : Büyüdükçe onun kendi kendine oynama süresini arttırmayı deneyin.( hala sizin gözetiminizde olarak)

18 Ay-2 Yaş : Ne istediğine karar vermesine izin verin, hangi hikayeyi okumanız, hangi tişörtü giymesi, hangi oyuncakla oynaması gibi ve mümkün olan her türlü karar da.

2-3 Yaş : Diğer çocuklarla oynaması ve paylaşması onun sorumluluk duygusu geliştirmesine yardımcı olacaktır.

Kabul Edilen ve Onaylanan Çocuk

Bebeğinizin sevilen biri olduğunu bilmesi hayatındaki en önemli başlangıç noktasıdır. Bebeklerin kendilerine bakılmaya ve tasvip edilmeye ihtiyaçları vardır. Dokunulmaya ve insan yüzlerine ilgi gösterirler. Onlar çevrelerinden karşılık almaya uğraşırlar; onlara verdiğimiz karşılıklar onların kendilerini anlamalarına yardımcı olur ve kendilerini tanımaları için mücadele etmelerini sağlar. Yetenekli, iddialı ve özgüvene sahip olmaları için çocuklar diğerlerinin onlara karşı olumlu olduklarını hissetmek ve onlara gerçekçi umutlar verilmesine ihtiyaç duyarlar.

Anne Babalara yardımcı olabilecek pratik yöntemler:
0-8 Ay : Yüz ifadelerimiz, mimiklerimiz ve vücut dilimiz onların kendilerini iyi hissetmelerine yardımcı olan en iyi yoldur. Şarkı söylemek ve kahkaha atmak onların eğlenmeye başlamaları için en doğru ve hızlı yoldur.

8-18 Ay : Onlar konuşurken (ses çıkartırken de diyebiliriz) bütün dikkatin kendilerine verilmesine ihtiyaç duyarlar. Onlarla kurulan göze temasıda bu nedenle çok önemlidir.

18 Ay-2 Yaş : Onlara hikayeler anlatmayı/okumayı deneyin ve dahil olmalarına çalışın. Onların ne düşündüklerini anlamaya çalışmak gerçekten onlara değer verildiğini hissetmelerine yardımcı olur.

2-3 Yaş : Onları dinlemek ve yanında olmak için küçük bir zaman dahi ayırsanız bu onların davranışlarında ve gelişiminde büyük farklar yaratacaktır. Neden onun çevresindeki kuralları koyarken onunda katılımını sağlamayı denemiyorsunuz ve ne yapılmaması ve neyin yapılması gerektiğini anlamasına yardımcı olmuyorsunuz.

Yakın bir geçmişe kadar toplumun aile içinde kadın ve erkeğe yüklediği geleneksel roller gereği babalar, iş hayatı ve aile hayatı arasında bocalama durumunu anneler kadar yoğun yaşamıyordu. Çünkü bu toplumsal roller gereği yeni doğan bebeğin bakımı, yeni hayatına sosyal ve fiziksel uyumunun sağlanması, duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarının karşılanması gibi sorumlulukları üstlenen ve gerektiğinde işinden fedakarlık yapan büyük ölçüde anne olurken; baba işine öncelik vererek ailesine maddi destek sağlamakla yükümlüydü. Ancak günümüzde çocukların bakım ve yetiştirilmesinde babaların da aktif katılımı gittikçe önem kazanmaktadır. Özellikle ebeveynliğin ilk yıllarında anne babanın çocukla beraber vakit geçirmeye özen göstermesi hem çocuğun hem de ebeveynlerin gelişimleri açısından önemlidir. Çocuğun duygusal ve fiziksel olarak anne-babaya ihtiyaç duyduğu heran onun yanında bulunabilmek ebeveynler için full-time bir iş sayılabilir. Bu sebeple de bir baba olarak işinize ayırmanız gereken zamanla çocuğunuza ayırmak istediğiniz zamanı dengelemede zorluklar yaşayabilirsiniz.

Ayrıca bebekle daha fazla vakit geçirdiği için anneyle bebek arasında ilk başlarda oluşan yakınlığa dahil olamama ve anneye göre bebek bakımı hakkında çok daha bilgisiz ve tecrübesiz olma gibi sebepler bir baba olarak başlarda biraz dışlanmış hissine kapılmanıza yol açabilir. Ama bu durum aslında son derece normaldir ve bebeğinizle bir süre vakit geçirip onu tanımaya, onun bakımı ve gelişimi ile ilgili detayları öğrenmeye başladıkça bu dışlanmışlık ve yabancılık duygusu kendiliğinden yok olacaktır.

İş hayatınızdaki stres bulaşıcıdır. İşyerinde yaşadığınız stresi, sorunları farketmeden eve yansıtıyor olabilirsiniz. Bu durum hem eşinizi hem çocuklarınızı olumsuz etkileyecektir.

İş stresinizi eve mümkün olduğunca az yansıtmak ve işinizle çocuklarınıza aıyrdığınız zaman arasında sağlıklı bir denge kurabilmek için size birkaç küçük ipucu:

• Patronunuzla öncelikleriniz hakkında konuşmayı deneyin. Aileniz ve çocuklarınızla geçirdiğiniz zamanın sizin için ne kadar değerli olduğunu anlatmaya çalışın ve mümkünse iş programınızı aile düzeninize uygun biçimde oluşturmaya çalışın. Patronunuza işinizin sizin için çok önemli olduğunu ancak iş hayatındaki performansınızın da ailenizdeki mutluluğunuzla doğru orantılı olduğunu belirtmeniz de faydalı olabilir.
• Stresli bir iş günü sonunda eve dönüyorsanız, eve girmeden önce (ofiste ya da arabanızdayken olabilir) kendinizi rahatlatmak, kafanızı boşaltmak için kısa bir süreyi kendinize ayırın. Böylelikle eve girdiğiniz andan itibaren sizi bekleyen çocuklarınızla paylaşabilecek enerjiyi toplamış olursunuz.
• Eşinizle sürekli iletişim halinde olun ve işinizde yaşadığınız stresi, iş ve aile arasında dengeyi kurmada yaşadığınız zorlukları ona, yakınmadan, anlayışlı bir tarzda anlatmayı deneyin. Unutmayınki eşiniz ve siz bir takımsınız. Eğer eşiniz iş yaşamınızla ilgili bilgi sahibi olursa size olan desteği ve anlayışı artacak ve size elinden geldiğince yardımcı olmaya çalışacaktır. (örneğin eve geldiğiniz ilk dakikalarda çocukları biraz oyalayarak buarada sizin kendinizi toparlamanıza ve iş stresinden sıyrılıp ev ortamına adapte olmanıza zaman verebilir.)
• Eşinizden sürekli olarak sizin işte bulunduğunuz sürede çocuklarınızın günü nasıl geçirdiğine dair bilgi alın. Çocuğunuza siz yokken oynadığı bir oyun ya da izlediği bir filmle ilgili sorular sorup yorumlar yapmanız, ayrı olduğunuz zaman dilimlerinde bile onunla ilgilendiğinizi hissetirecektir.
• Gün içerisinde ofisten çocuklarınızı arayıp okuldaki sınavın ya da basketbol maçının nasıl geçtiğini sorun, günlük aktivitelerini yanında olmasanız da takip etmeye çalışın.
• Eğer mümkünse çocuğunuzu birkaç kez iş yerinize götürüp yaptığınız işleri ve bunları neden yapmak zorunda olduğunuzu açıklamaya çalışın. Sizi kendinden ayrı tutan bu ortamı tanıyıp anlaması aranızdaki yakınlığı güçlendirecektir.
• Eşinizle bir anlaşma yapın ve günlük sorunları ya da çocukların disiplini ile ilgili konuları eve girdiğiniz ilk saatlerde tartışmamaya özen gösterin. Eve girer girmeniz çocuklarınızın o günkü yaramazlıklarını ve günlük problemleri dinlemek durumunda kalmanız çocuklarınıza iş dönüşü verebileceğiniz ilk tepkilerin negatif olmasına yol açabilir. Oysa birkaç saat eşiniz ve çocuklarınızla güzel vakit geçirdikten sonra bu tür sorunlarla ilgilenirseniz daha yapıcı çözümler bulabilir, aile içinde daha ılımlı bir hava yaratabilirsiniz.
• Eğer sıklıkla iş seyahatine çıkmak zorunda kalıyorsanız, her defasında evden ayrılmadan önce çocuklarınıza nereye gittiğiniz, orada neler yapacağınız konusunda detaylı bilgi verin. Hatta seyahat zamanlarınızla ilgili onların anlayabileceği şekilde küçük takvimler ve günlük programlarınızı hazırlayıp verirseniz kendilerini sizin hayatınıza daha fazla dahil olmuş hissedeceklerdir.