Bugünlerde özellikle gündemde olan bir konudan bahsetmek istedim. Malesef dünyayı etkisi altına alan Covid-19 sebebiyle kaygı; yetişkin, çocuk ayırt etmeksizin neredeyse herkesi sarmış durumda. Biz yetişkinler deneyimlerimizden faydalanarak kaygılarımızla başa çıkmanın yollarını keşfediyor ve uyguluyoruz.

Çocuklar için de kaygı ve korku gelişimlerinin bir parçası. Her ne kadar olumsuz bir algı yaratsa da bu duygular asla göz ardı edilmemelidir. Kaygı ve korku getiren durumlara maruz kalan çocuklar her bir deneyimde biraz daha başa çıkabilme becerisi kazanır. Yani kaygı bir nevi çocukların gelişmesine ve güçlenmesine katkıda bulunur.

Tabi bu süreçte ebeveynlerin tutumları oldukça önemlidir. Bu sebeple çocukları kaygı döngüsünden çıkaracak 10 ipucunu sizler için hazırladım.

1. Amaç kaygıyı ortadan kaldırmak değil, yönetmesine yardımcı olmaktır.
Tabi ki hiçbirimiz çocuklarımızı kaygılı, mutsuz görmek istemeyiz. Fakat bunun çözümü kaygısını tetikleyen stres faktörlerini ortadan kaldırmak değildir. Onlara öğretmemiz gereken şey olabildiğince kaygıları ile başa çıkabilmektir. Kaygısı ile başa çıkabildikçe zamanla şiddeti azalacak, hatta yok olacaktır.

2.Yalnızca çocuğunuzu endişelendirdiği için bir şeylerden kaçınmayın.
Çocukların korktukları şeylerden kaçınmalarına yardımcı olmak kısa vadede kendilerini daha iyi hissettirir, ancak uzun vadede kaygıyı güçlendirir. Örneğin, kaygılı durumda bir çocuk ağlamaya başlar ve ailesi tarafından kaygı yaratan faktör ortadan kaldırılırsa, anlık olarak sorun çözülür fakat çocuk başa çıkma mekanizmasını devreye sokmaz ve döngünün tekrarı kaçınılmaz olur.

3.Olumlu fakat gerçekçi beklentileri ifade edin.
Bir çocuğa korkularının mantıklı olmadığını, bir sınavdan asla kalmayacağını veya okulda bir arkadaşının onunla dalga geçmeyeceğinin sözünü veremezsiniz. Fakat iyi olacağını ve bu süreci yönetebileceğini ifade ederek güven verebilirsiniz. Bu şekilde beklentilerinizin gerçekçi olduğunu ve ondan yapamayacağı bir şey istemediğinizi ve istemeyeceğinizi göstermiş olursunuz.

4.Duygularına saygı duyun fakat onları güçlendirmeyin.
Dinlemeli, empatik olmalı ve onun kaygılandığı şeyin tam olarak ne olduğunu bulmasına yardımcı olmalısınız. Korkularıyla başa çıkabilmesi konusunda teşvik etmelisiniz. Vermeniz gereken mesaj; ‘korktuğunun farkındayım, bu çok normal, buradayım ve sorununu çözmene yardımcı olacağım’ olmalıdır.

5.Yönlendirici soru sormayın.
Çocuğunuzu duyguları hakkında konuşmaya teşvik etmelisiniz, hissettiklerini paylaşmak onu rahatlatacaktır. Fakat bunu yaparken soru tarzınıza dikkat edin. ‘Sınavdan korkuyor musun?’ yerine ‘Sınav hakkında ne hissediyorsun?’ demek daha doğru olacaktır.

6.Korkuları pekiştirmeyin.
Unutmayın ki çocuklar beden dilinizden veya ses tonunuzdan dahi nasıl hissettiğinizi anlarlar. Daha önce korktuğu bir şeyle bir daha karşılaştığında yine korkacağını beklememeli ve bunu belli etmemelisiniz. Bu durumlar karşısında sizin sakin ve rahat tavrınız oldukça önemlidir.

7.Kaygısıyla başa çıkma konusunda teşvik edin.
Çocuğunuzun kaygısıyla başa çıkabilmek adına yaptığı her davranışı takdir edin. Ona iyi gelen, kaygısını azaltan şeyleri iyi tespit edip alışkanlık haline getirmesine yardımcı olun. Bu alışkanlık eğrisi stres etkeni ile temas ettikçe kaygı azalacaktır. Bir anda kaygının sıfırlanmasını beklemeyin, ancak bu şekilde korkularını aşarlar.

8.Anı yaşamalarını sağlayın.
Zihinsel olarak geleceği yaşayarak endişelenmesinin önüne geçmeye çalışın. Henüz gerçekleşmemiş ihtimaller üzerine düşünüp kaygılanmasını ancak anı yaşamasını sağlayarak engelleyebilirsiniz. Çocuğunuzu oyalayacak, eğlendirecek, odaklanmasını sağlayacak şeyleri tespit ederek bu anlarda kullanın.

9. Çocuğunuzla beraber düşünün.
Ailesinden ayrılmaktan endişe duyan bir çocuk, onu almaya gelmezlerse ne olacağından endişe edebilir. Bunun hakkında konuşmalısınız. ‘Okuldan almaya gelmezsem bunu öğretmenine söyleyebilirsin. Öğretmeninle beraber beni arayabilirsiniz’ gibi. Korktuğu şeyin gerçekleşmesi halinde ne yapacağını biliyor olması onu rahatlatacak ve kaygısını azaltacaktır.

10. Kaygı ile başa çıkma konusunda iyi bir model olmaya çalışın.
Stres ve kaygınızı saklamaktan bahsetmiyoruz. Bunu yaşadığınız anlarda sakince nasıl başa çıktığınızı göstermelisiniz. Özellikle ebeveynler iyi birer rol model olup, kaygı ile başa çıkma konusunda doğru örnekler oluşturmalıdırlar.

Sağlıkla,
Uzm. Psk. Berrak Tereci